ÑAÏO VAØ ÑÔØI
K
|
hi noùi “Ñaïo vaø Ñôøi”
thöôøng ngöôøi ta nghó ñeán moái quan heä giöõa toân giaùo vaø ñôøi soáng theá
tuïc. Tuy nhieân danh töø Ñaïo ôû ñaây coøn coù theå mang moät yù nghóa khaùc.
Nghóa naøy minh trieát Ñoâng phöông cho noù laø moät thöïc taïi khoâng theå
noùi, khoâng theå goïi teân “Ñaïo
khaû Ñaïo phi thöôøng Ñaïo, Danh khaû Danh phi thöôøng Danh” (Laõo
Töû ÑÑK chöông moät) Ñaïo maø coù theå noùi, giaûi nghóa thì ñoù khoâng phaûi
Ñaïo thöôøng, Danh maø coù theå goïi thì ñoù khoâng phaûi laø Danh Thöôøng.
Chöõ “ Thường” coù nghóa laø thöôøng haèng ñôøi ñôøi baát
dieät. Caùi thöïc theå thöôøng haèng aáy tuy khoâng theå noùi, khoâng theå goïi
nhöng phaûi ñöôïc truyeàn giaûng. Khoâng truyeàn giaûng thì chaân lyù laøm sao
maø coù theå hieän thöïc coù nghóa ñöa Ñaïo vaøo Ñôøi ? Laøm cho Ñaïo coù theå,
nhaäp theå vaøo Ñôøi ñoù phaûi laø söù maïng chaân chính duy nhaát cuûa toân
giaùo. Ngöôïc laïi ñoù khoâng phaûi laø Ñaïo “Ñaïo baát vieãn nhaân, nhaân chi vi ñaïo nhi vieãn nhaân, baát khaû dó
vi ñaïo” (Ñaïo khoâng xa baûn tính ngöôøi, neáu theo ñaïo ñeå cho
xa caùi baûn tính ngöôøi thì ñoù khoâng phaûi laø Ñaïo)
Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø söï saùng soi ñeå cho
con ngöôøi coù theå nhaän bieát haàu theå nhaäp vôùi Ñaïo “Ban ñaàu coù Ñaïo, Ñaïo ôû cuøng Ñöùc Chuùa
Trôøi vaø Ñaïo laø Ñöùc Chuùa Trôøi. Ñaïo aáy ban ñaàu ôû cuøng ÑCT, muoân vaät
bôûi Ngaøi döïng neân, phaøm vaät döïng neân ngoaøi Ngaøi chaúng theå coù vaät
gì ñöôïc döïng neân. Trong Ngaøi coù söï soáng, söï soáng laø söï saùng cuûa
loaøi ngöôøi. Söï soáng soi trong toái taêm maø toái taêm chaúng tieáp nhaän”
(Ga 1, 1-5) Ñöùc Kitoâ xuoáng theá ñeå môû ra moät moái Ñaïo nhöng muoán thöïc
söï soáng caùi moái Ñaïo aáy thì phaûi daùm boû mình “Ai muoán theo Ta thì phaûi boû mình vaùc
thaäp töï giaù haøng ngaøy maø theo” (Mt 16,24) Phaûi boû mình ñi
môùi coù theå soáng Ñaïo vaø soáng Ñaïo khoâng phaûi laø soáng caùi chi khaùc
maø laø soáng caùi baûn tính mình.
Soáng
Ñaïo laø soáng caùi baûn tính, hieåu nhö vaäy thì vaán ñeà quan troïng caàn
phaûi ñaët ra, vaäy baûn tính ñích thöïc cuûa con ngöôøi laø gì ? Trong suoát
25 theá kyû qua, coù theå noùi toaøn boä tö töôûng Taây phöông trong ñoù coá
nhieân bao goàm caû Kitoââ giaùo ñaõ bò thoáng ngöï bôûi caâu ñònh nghóa cuûa
Aristote “Ngöôøi laø con vaät
bieát suy lyù” (l'homme est l'animal raisonable). M. Heidegger ñaõ
naëng lôøi keát aùn caâu ñònh nghóa ñoù laø thuù vaät (zoologique) “Chính trong khung caûnh cuûa caâu ñònh nghóa
treân maø ñaõ ñöôïc kieán taïo neân quan nieäm veà con ngöôøi cuûa AÂu Taây
taát caû nhöõng gì laø taâm lyù, luaân lyù tri thöùc luaän vaø nhaân baûn. Ñaõ
töø laâu chuùng ta bò xieâu baït trong môù loän xoän nhöõng yù töôûng vaø khaùi
nieäm töø trong caùc moân ñoù laø vì cöù söï noù ñaõ ñaët neàn treân moät caâu
ñònh nghóa sa ñoïa” (Kim Ñònh - Nhaân Baûn )
Ñaïo
laø thöïc theå tuy khoâng theå noùi, khoâng theå goïi teân, nhöng ñaây môùi
chính laø caùi neàn taûng, laø baûn taùnh cuûa muoân loaøi muoân vaät, keå caû
voâ tình laãn höõu tình. ÔÛ loaøi voâ tình thì ñoù laø Taùnh Khoâng, coøn ôû
loaøi höõu tình thì Ñaïo Phaät cho noù laø giaùc taùnh (Taùnh Bieát). Ñaïo
Chuùa cho laø Thieân Chuùa Tình Yeâu” (1Ga 4, 16)
Caùi
Theå töùc ÑAÏO laø hoaøn toaøn troáng khoâng (chaân khoâng) nhöng chính
do nôi caùi troáng khoâng ñoù neân môùi coù theå coù ñöôïc muoân vaøn dieäu
duïng. Naøy nheù, baát keå thöù gì töø nhöõng caùi vaät duïng söû duïng thöôøng
ngaøy, caùi ly, cheùn baùt, xe coä….. cho ñeán söï soáng muoân loaøi ñeàu ñöôïc
quyeát ñònh bôûi caùi KHOÂNG troáng roãng aáy. Moät caùi nhaø ñeå ôû thì caàn
phaûi coù cöûa soå, cöûa ra vaøo maø heã ñaõ goïi laø cöûa thì ñoù chaúng phaûi
laø ñeå môû thoâng töø khoaûng troáng beân trong laø caùi phoøng ra ñeán beân
ngoaøi hay sao? Maët khaùc chuùng ta coù soáng, coù toàn taïi ñöôïc cuõng laø
do trong thaân theå coù nhöõng khoaûng khoâng. Khoâng coù nhöõng khoaûng khoâng
trong phoåi, trong tim, trong mieäng, trong muõi, trong ruoät…. thì chuùng ta
coù thôû ra hít vaøo, coù theå aên uoáng tieâu tieåu ñöôïc khoâng ? Taùnh
KHOÂNG aáy xeùt veà maët vó moâ, khoâng gì coù theå ôû ngoaøi noù coøn xeùt veà
maët vi moâ khoâng gì coù theå ôû trong noù.
ÔÛ nôi
vaïn vaät Taùnh KHOÂNG laø THEÅ, coøn ôû nôi con ngöôøi noù laø Taùnh Biết.
Taùnh Biết naøy
baát sinh baát dieät vaø khoâng ai laïi khoâng ñaày ñuû duø laø haïng thoâng
minh baùc hoïc xuaát chuùng hay laø keû ngu si thaát hoïc. Taùnh Biết aáy theå hieän qua maét goïi laø Thaáy, qua
tai goïi laø Nghe, qua muõi goïi laø Ngöûi, qua löôõi goïi laø Neám, qua thaân
goïi laø Xuùc, qua yù goïi laø Thöùc. Ta soáng laø soáng vôùi Taùnh Biết duø
khi nguû hay khi thöùc. Haèng ngaøy ta vaãn soáng vôùi Taùnh Biết, duø
ñi, ñöùng, naèm ngoài, taém giaët aên nguû…. vaø neáu ta bieát laø ta ñang ñi
ñöùng naèm ngoài…. thì ñoù laø Thieàn laø tænh thöùc coøn traùi laïi laø meâ.
Ta ñi ñöùng, naèm ngoài… laø ñi ñöùng naèm ngoài…. chöù chaúng coù ai phaûi suy
tö nghó ngôïi roài môùi coù theå ñi ñöùng naèm ngoài…. Tuy nhieân, thöïc teá
thì sao ? Coù ai trong khi ñi ñöùng naèm ngoài, ñoïc kinh laàn chuoãi… maø chæ
coù ñi ñöùng naèm ngoài ñoïc kinh laàn chuoãi… hay laø cöù rong ruoåi lan man
nghó ngôïi heát chuyeän naøy vieäc kia ? Coù khi ñang aên maø coù vieäc nghó
ngôïi laïi queân caû aên, maát caû nguû ñoù laø chuyeän thöôøng tình cuûa
ngöôøi theá gian…. Danh töø nhaø ñaïo chuùng ta goïi caùi vieäc ñoïc kinh maø
cöù suy nghó vaån vô goïi laø chia loøng chia trí. Chia loøng chia trí coù
nghóa laø phaân taâm maø phaân taâm töùc laø phaân caùi taâm ra laøm hai. Ñang
laø chaân taâm voâ phaân bieät baát sinh baát dieät laïi bieán noù thaønh ra
caùi taâm phaân bieät voïng töôûng sinh dieät. Taâm voâ phaân bieät laø taâm
tænh giaùc laø ÑAÏO, coøn taâm phaân bieät laø taâm meâ muoäi laø ÑÔØI.. ÑAÏO
vaø ÑÔØI chæ khaùc bieät nhau ôû choã tænh vaø meâ ñoù maø thoâi.
Trong
caâu chuyeän nguyeân toå sa ngaõ ñaày tính minh trieát aáy ta thaáy Adam ñaõ
“AÊn” phaûi traùi caám phaân bieät vaø ñaõ bò ñuoåi khoûi Vöôøn Ñòa Ñaøng ñeå
roài cöù maõi troâi laên trong kieáp phuø sinh boït beøo ñau khoå “Ñaát seõ sanh choâng gai vaø caây traùi
ñaéng ñoùt. Ngöôi seõ aên rau coû cuûa ruoäng ñoàng. Phaûi ñoå moà hoâi traùn
raùn moà hoâi buïng môùi coù caùi ñeå aên cho ñeán ngaøy naøo ngöôi trôû veà
ñaát laø nôi maø ngöôi ñaõ ñöôïc sinh ra. Vì ngöôi laø caùt buïi thì seõ trôû
veà vôùi caùt buïi” (Stk 3, 18-19).
Con
ngöôøi ñöôïc sinh ra gioáng “Hình aûnh Thieân Chuùa” (Stk 1, 26) töùc
coäi nguoàn cuûa noù laø Thieân Chuùa chöù khoâng phaûi ñaát buïi, theá nhöng
döôøng nhö sau khi bò ñuoåi khoûi Ñòa Ñaøng thaân phaän cuûa noù ñaõ bò thay
ñoåi “caùt buïi laïi trôû veà caùt buïi”. Chaéc chaén thaân phaän cuûa
noù seõ maõi maõi laø nhö theá neáu khoâng coù Lôøi Höùa cuûa Thieân Chuùa
Giave “Ta seõ laøm cho mi cuøng
Ngöôøi Nöõ, doøng doõi mi cuøng doøng doõi Ngöôøi Nöõ nghòch thuø nhau. Ngöôøi
seõ daøy ñaïp ñaàu mi coøn mi thì seõ rình caén goùt chaân Ngöôøi”
(Stk 3, 15).
Ngöôøi
Nöõ ai cuõng bieát aùm chæ Ñöùc Nöõ Trinh MARIA, ngöôøi ñaõ ñöôïc tieân baùo
trong Kinh Thaùnh “Kìa Nöõ Ñoàng
Trinh seõ thoï thai sinh moät con trai. Ngöôøi ta seõ goïi con treû ñoù laø
Emmanuel nghóa laø Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta” (Is 7,14). Coøn
Ñaáng Thieân Chuùa ôû cuøng ñoù chính laø Ñöùc Gieâsu Kitoââ, Ngaøi ñaõ töø nôi
Ñaïo ñeå vaøo ÑÔØI, töø choã voâ hình voâ töôùng khoâng theå noùi khoâng theå
goïi teân ñeå vaøo nôi höõu hình höõu töôùng coù theå nghe, coù theå xuùc tieáp
“Ñaïo ñaõ trôû neân xaùc thòt,
ñoùng traïi giöõa chuùng ta, ñaày aân suûng vaø leõ thaät” (Ga 1,
14.) Ñöùc Kitoâ ñaõ töø nôi Ñaïo vaøo
Ñôøi khoâng phaûi laø ñeå ôû laïi caùi coõi sinh dieät, dieät sinh voâ thöôøng
khoå naõo naøy laøm gì, söù maïng moät khi ñaõ hoaøn taát, Ngaøi veà cuøng CHA
“Ta töø CHA maø ñeán theá gian,
laïi lìa theá gian maø veà cuøng CHA” (Ga 16, 28) Söù maïng cöùu
nhaân ñoä theá cuûa Chuùa Gieâsu laø ñeå daãn ñöa con ngöôøi veà vôùi Ñaáng CHA
vaø söï trôû veà aáy khoâng phaûi chæ daønh cho con ngöôøi maø laø cuûa toaøn
theå sinh linh vaïn vaät. Laõo Töû noùi “Vaïn vaät tònh taùc ngoâ dó quan
phuïc. Phuø vaät vaân vaân caùc phuïc quy kyø caên, quy caên vieát tònh,
thò vieát phuïc maïng, phuïc maïng vieát thöôøng” (vaïn vaät cuøng ñeàu
sinh ra, ta laïi thaáy noù trôû veà goác. OÂi moïi vaät truøng truøng ñeàu trôû
veà goác cuûa noù. Trôû veà coäi reã goïi laø tònh, aáy goïi laø phuïc maïng,
phuïc maïng goïi laø THÖÔØNG –ÑÑK, chöông 16)
Vaïn
vaät sinh nhöng sinh laø ñeå trôû veà chöù khoâng phaûi ñeå cöù maõi bieàn
bieät ra ñi. Bao laâu ñi maø chöa veà ñöôïc thì vaãn chöa thoûa. Taûn Ñaø thi
só ngoùng ngaøy veà cuûa nöôùc vôùi non “… nöôùc ñi ñi maõi chöa veà cuøng
non”. Ñöùc Khoång Töû thôû than “theä giaû nhö tö phuø, baát xaû
truù daï ?” (ñeâm ngaøy cöù troâi chaûy maõi theá naøy ö? (Luaän ngöõ- Töû
Haõn ) Coøn Thaùnh Augustin laïi thieát tha van naøi vôùi CHUÙA “Laïy Chuùa, Chuùa ñaõ döïng neân con vì
Chuùa, neân taâm hoàn con coøn xao xuyeán maõi cho tôùi khi ñöôïc nghæ yeân nôi
Ngaøi”
Laøm
sao ñeå “VEÀ” ñoù laø öôùc voïng tha thieát cuûa nhöõng con ngöôøi toân giaùo.
Tuy nhieân khaùt voïng taâm linh aáy chæ coù theå nhen nhuùm ñeå roài buøng
chaùy khi naøo ta nhaän thöùc ñöôïc tính chaát khoå cuûa mình, cuûa ngöôøi vaø
cuûa toaøn theå cuoäc soáng naøy. Caøng thaáy mình, thaáy ngöôøi khoå, thaáy
ñôøi khoå bao nhieâu thì caøng coù cô thoaùt khoå baáy nhieâu. Ngöôïc laïi
khoâng thaáy ñôøi laø beå khoå, theá gian laø choán khaùch ñaày thì chaúng ñôøi
naøo muoán veà. Maø ñaõ khoâng muoán thì chaúng bao giôø coù theå veà. Haõy
thöû xem ñöùa con hoang ñaøng kia neáu noù khoâng khoå sôû nhuïc nhaõ ñoùi
raùch bò ngöôøi ta daøy ñaïp baét ñi chaên heo “mong laáy voû ñaäu cuûa heo
aên maø thoàn cho ñaày buïng nhöng chaúng ai cho” (Ga 15, 12) thì y
ta coù tænh ngoä ñöôïc chaêng ? Thaáy khoå khoâng phaûi ñeå roài bi quan yeám
theá chaùn ngöôøi chaùn ñôøi. Chuùa xuoáng theá ñöa Ñaïo vaøo Ñôøi khoâng phaûi
ñeå daïy cho chuùng ta baøi hoïc laøm ngöôøi chi chi ñoù nhöng laø ñeå trao ban
giôùi raên yeâu thöông “Ñieàu raên
cuûa Ta ñaây naøy, caùc con haõy yeâu thöông nhau cuõng nhö Ta ñaõ thöông yeâu
caùc con” (Ga 15, 12).
Giôùi
raên cuûa CHUÙA ñoøi hoûi chuùng ta phaûi yeâu nhö CHUÙA yeâu. Coù yeâu nhö
theá môùi laø yeâu thaät. Ngoaøi ra chæ laø moâi meùp ñaõi boâi Theá nhöng moái
Ñaïo moät khi ñaõ môû taát nhieân cuõng phaûi coù loái vaøo. Loái vaøo aáy theá
naøy “Nhö CHA ñaõ thöông yeâu Ta theá naøo thì Ta cuõng thöông yeâu caùc
ngöôi theå aáy. Haõy cöù ôû trong söï thöông yeâu cuûa TA. Neáu caùc ngöôi giöõ
caùc ñieàu raên cuûa Ta thì seõ cöù ôû trong söï thöông yeâu cuûa Ta cuõng nhö
chính Ta ñaõ giöõ caùc ñieàu raên cuûa Cha Ta vaø cöù ôû trong söï thöông yeâu
cuûa Ngaøi” (Ga 15, 9-10)
"Cöù
ôû trong söï thöông yeâu” ñoù laø caùi coát yeáu cuûa Ñaïo. Theá nhöng
theá naøo laø cöù ôû trong söï thöông yeâu ? Ñöùc Ki To vì yeâu thöông nhaân loaïi ñeán noãi
hieán caû maïng soáng mình ñeå môû ra con ñöôøng thoaùt khoå baèng caùch
truyeàn daïy nhieàu ñieàu vaø nhaát laø ñaõ laäp ra caùc Bí Tích haàu cho
chuùng ta ñöôïc ôn cöùu roãi. Tuaân giöõ caùc giôùi raên vôùi taát caû loøng
tin yeâu ñoù chính laø “cöù ôû trong söï thöông yeâu”. Chuùa daïy “Khi
laøm xong moïi vieäc ñöôïc giao phoù, haõy noùi chuùng toâi chæ laø ñaày
tôù voâ duïng” (Lc17, 10). Ñoù laø ôû trong söï thöông yeâu. Chuùa daïy “Khi
caùc con caàu nguyeän haõy vaøo phoøng kín ñoùng cöûa laïi roài caàu nguyeän
Cha ngöôi” (Mt 6, 6) thì nhöõng vieäc ñoïc kinh laàn haït döï leã ñeàu phaûi
quy höôùng veà Ngaøi ñoù laø cöù ôû trong söï thöông yeâu. Toùm laïi “ôû
trong söï thöông yeâu töùc laø laøm moïi vieäc vì Chúua chöù khoâng phaûi vì mình. Laøm vì Chúua thì
ôû trong Chúua coøn laøm vì mình thì ôû ngoaøi Chua. ÔÛ trong Chua thì nhö caønh
ñöôïc thaùp vaøo thaân caây töôi toát thu ñoaït voâ keå coâng phuùc. Traùi laïi
khoâng ôû trong Chua thì gioáng nhö caønh lìa caây bò khoâ heùo chæ coù nöôùc
quaêng vaøo löûa “Neáu ai chaúng cöù ôû trong Ta thì bò neùm ra nhö nhaùnh
kia khoâ heùo roài ngöôøi ta löôïm laáy quaêng vaøo löûa maø ñoát ñi. Ví
baèng caùc ngöôi cöù ôû trong Ta vaø Lôøi Ta cöù ôû trong caùc ngöôi thì heã
ñieàu gì caùc ngöôi muoán haõy xin thì Ta seõ laøm ñieàu ñoù cho caùc ngöôi
(Ga, 15, 6-7).
ÔÛ trong Chua töùc ôû trong ÑAÏO maø ÑAÏO thì haèng mieân vieãn traøn ñaày khoaùi hoaït vaø töï do. ÑAÏO khoâng theå cöôõng caàu nhöng cuõng khoâng theå khoâng heát loøng tìm vaø moät khi ñaõ tìm ñöôïc duø chæ moät phaàn raát nhoû thoâi thaät cuõng ñaùng ñeå cho bieát raèng mình chaúng uoång coâng baáy laâu. Vì vaäy neân noùi:
Ñaïo
chi toân Ñöùc chi quyù
Phuø maïc chi maïng nhi thöôøng töï nhieân”
(Ñaâu
phaûi toân ñaïo quyù ñöùc laø moät phaän söï baét buoäc maø laø moät chieàu
höôùng töï nhieân) (Laõo Töû. ÑÑK chöông 51)
Phung Văn Hóa
0 nhận xét:
Đăng nhận xét