LTCGVN (17.04.2013)- Sài Gòn – Cũng như đối với các nhân quyền căn bản khác, quyền được đối xử bình đẳng trước pháp luật (Điều 52 HPVN) và được xét xử đúng luật (Điều 130 HPVN) của công dân đã được quy định trong hiến pháp của VN. Tuy nhiên trong thực tế bất cứ người dân nào cũng có thể bị bắt giam, truy tố và xét xử một cách tùy tiện. Tiêu chuẩn tối hậu của nền tư pháp VN là lợi ích của đảng cầm quyền. Sự lệ thuộc của tòa án vào ĐCSVN là một hệ luận tất yếu của nhà nước “dân chủ nhân dân”, trong đó tòa án là một công cụ trọng yếu để bảo vệ chế độ. Điều đó đã được minh nhiên khẳng định trong Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân năm 2002 “…Tòa án có nhiệm vụ bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa; bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và quyền làm chủ của nhân dân; …” (Điều 1)
Cho dù trong những năm gần đây nhiều tổ chức quốc tế và và các quốc gia chi viện đã khuyến cáo VN phải cải tổ luật pháp và tổ chức tòa án, việc vi phạm nhân quyền trong lãnh vực tư pháp càng ngày càng trầm trọng thêm. Trong năm 2012 việc vi phạm đó được biểu lộ qua một số nét đặc trưng sau: Hình sự hóa các sinh hoạt chính trị, vi phạm trầm trọng các thủ tục tố tụng hình sự, và quyền bào chữa của luật sư bị triệt tiêu.
1. Hình Sự Hóa Mọi Hành Vi Đi Ngược Lại Quyền Lợi Của ĐCSVN
Không lạ gì khi nhà nước VN luôn rêu rao không có tù chính trị tại VN; bởi vì tất cả mọi biểu lộ quyền chính trị chính đáng của người dân, dù ôn hòa, cũng bi quy kết với những tội danh của Bộ Luật Hình Sự ban hành năm 1999, đặc biệt là điều 79 (Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân), điều 87 (Tội phá hoại chính sách đoàn kết), và điều 88 (Tội tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCNVN). Những điều luật nầy quy định việc bày tỏ chính kiến qua các hình thức ôn hòa như tranh luận, lưu trữ, hoặc phổ biến tài liệu khác với chính sách của ĐCSVN là “tội”, và “phạm nhân” có thể bị xử đến 20 năm tù (Điều 88), hoặc đến tử hình nếu có “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” (Điều 79).
Trong năm 2012 đã có ít nhất 50 người bất đồng chính kiến bị truy tố hoặc xử tù bởi việc lạm dụng luật hình sự nầy. Nhiều người khác bị giam giữ và chưa bị đưa ra tòa. Trong số Những người bị kết án, có những trường hợp được dư luận thế giới chú ý:
- § 6-3-2012, Tòa án tỉnh Nghệ An xử Bà Võ Thị Thu Thủy, cư dân thị xã Ðồng Hới, 5 năm tù và Ông Nguyễn Văn Thanh, cư dân xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc, 3 năm tù vì tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 26-3-2012, Tòa án tỉnh Gia Lai xử mục sư Nguyễn Công Chính 11 năm tù giam với các tội danh “phá hoại chính sách đoàn kết.”
- § 19-4-2012, công an đã bắt giữ một nông dân, Ông Võ Viết Dziễn ở Bình Dương, về tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” và phá hoại lễ kỷ niệm 30-4.
- § 8-5-2012, công an tỉnh Gia Lai bắt giữ một số người ở ba làng thuộc tỉnh Gia Lai, với cáo buộc có “hoạt động chống phá chính quyền nhân dân”. Cụ thể họ bị xem là “lợi dụng tà đạo Hà Mòn để hoạt động Fulro”, chống phá chính quyền.
- § 24-5-2012, bốn sinh viên Công giáo thuộc giáo phận Vinh là Chu Mạnh Sơn, Trần Hữu Ðức, Ðậu Văn Dương và Hoàng Phong bị kết án tổng cộng gần 10 năm tù về tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN” theo Ðiều 88 Bộ luật Hình sự, sau khi bị chính quyền bắt giữ vì rải truyền đơn kêu gọi đa nguyên đa đảng, dân chủ nhân quyền và phủ nhận cuộc bầu cử Quốc Hội hồi cuối năm 2011.
- § 30-5-2012, Tòa án Nhân dân tỉnh Nghệ An y án tù giam đối với hai nhà đấu tranh nhân quyền, bà Hồ Thị Bích Khương và Mục sư Tin lành Nguyễn Trung Tôn, với tội danh “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 6-6-2012, Tòa án Nhân dân tỉnh Ninh Thuận tuyên phạt 5 năm tù giam ông Phan Ngọc Tuấn, ngụ tại Phan Rang, với tội danh “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 16-7-2012, Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Giang xử sơ thẩm Nguyễn Kim Nhàn, Đinh Văn Nhượng và Đỗ Văn Hoa.về tội danh “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 9-8-2012, Tòa án tỉnh Đak Nông xử blogger Đinh Đăng Định 6 năm tù giam vì tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 10-8-2012, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Phú Yên ký cáo trạng truy tố 22 người trong giáo phái “Ân đàn Đại đạo” về tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền” theo điều 79 Bộ Luật hình sự VN trong vụ được mệnh danh là vụ án ‘Hội đồng Công luật Công án Bia Sơn’ tại Phú Yên.
- § 10-8-2012, nhà dân chủ Lê Thanh Tùng bị tuyên án 5 năm tù giam vì tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN” sau một phiên án chớp nhoáng tại Toà án Nhân dân tại Hà nội.
- § 24-9-2012, Tòa án Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã xét xử 3 bloggers Điếu Cày, Tạ Phong Tần và AnhbaSaigon với bản án từ 4 đến 12 năm tù về tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 30-10-2012, Tòa án Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh tuyên án 4 năm tù giam và 2 năm quản chế đối với nhạc sĩ Việt Khang, và 6 năm tù giam và 2 năm quản chế đối với nhạc sĩ Trần Vũ Anh Bình vì tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 3-11-2012, công an CSVN xác nhận đã bắt giữ cô Nguyễn Phương Uyên, nữ sinh viên trường Ðại Học Công Nghệ Thực Phẩm Sài Gòn với cáo buộc tội “tuyên truyền chống nhà nước CHXHCNVN.”
- § 13-12-2012, bốn người H’Mông đã bị lãnh các bản án từ ba đến bảy năm tù giam vì tội danh mưu toan lật đổ chế độ. Những người này, năm ngoái, đã tham gia các cuộc biểu tình bị chính quyền cho là phong trào ly khai và bị trấn áp.
2.Vi Phạm Những Nguyên Tắc Cơ Bản Của Luật Tố Tụng Hình Sự
Tuy VN đã ban hành Bộ Luật Tố tụng Hình sự vào năm 2003 với đầy đủ bảo đảm cho người dân trong lãnh vực tư pháp, việc vi phạm những nguyên tắc do chính mình đặt ra được thể hiện suốt quá trình tố tụng hình sự từ việc bắt người tùy tiện, ngụy tạo bằng chứng, tra tấn ép cung, ngăn cản luật sư, xử án qua loa vì bản án đã có sẵn, v.v. Các nghi can thường bị tra tấn trong khi lấy cung, bị cách ly khỏi gia đình và luật sư. Hầu hết các vụ xử án được diễn ra không quá một ngày, có khi chỉ vài giờ. Sự hiện diện của luật sư nếu có chỉ là để trang trí cho phiên tòa. Thông thường thì thời gian nghị án nhanh hơn thời gian tuyên án.
Đặc biệt đối với các vụ án chính trị, việc vi phạm các thủ tục tố tụng hình sự càng trầm trọng hơn. Trong tất cả các vụ án chính trị bị hình sự hóa nêu ở mục một ở trên, các nguyên tắc tố tụng hình sự cơ bản đã bị vi phạm trong mọi giai đoạn: bắt giữ không có lệnh tòa án, không có sự chứng kiến của chính quyền địa phương và người quen; tạm giam quá thời hạn luật định mà không có cáo trạng; không trưng dẫn được vật chứng và nhân chứng; ngăn cản việc tiếp xúc với luật sư và gia đình; nhiều phiên tòa không có luật sư hoặc giới hạn việc biện hộ của luật sư; không cho thân nhân tham dự phiên tòa…
Nhóm Công Tác về Giam Giữ Tùy Tiện của Hội Đồng Nhân Quyền LHQ trong năm 2012 đã thụ lý ba vụ khiếu nại đối với việc chính quyền VN đã giam giữ tùy tiện 24 nhà hoạt động nhân quyền, và đã đưa ra phán quyết quy trách cho chính quyền VN vi phạm luật quốc tế nhân quyền đối với hai khiếu nại. Khiếu nại thứ nhất liện hệ đến vụ bắt giữ và giam cầm bốn nhà hoạt động dân chủ Lê Công Định, Trần Huỳnh Duy Thức, Nguyễn Tiến Trung, và Lê Thăng Long.[1] Khiếu nại thứ hai liên quan đến trường hợp ba nhà hoạt động cho quyền của người lao động là Nguyễn Hoàng Quốc Hùng, Đỗ Thị Minh Hạnh, và Đoàn Huy Chương.[2] Khiếu nại thứ ba liên hệ đến mười bảy thanh niên công giáo thuộc Mạng Truyền Thông Dòng Chú Cứu Thế (Redemptorist News Information Network) đang được cứu xét.[3]
3. Vai Trò Trang Trí Của Luật Sư
Bào chữa là một trong những quyền cơ bản của bị cáo đã được nói rõ trong Công Ước Dân Sự Chính Trị (Điều 14,d) và bộ Luật hình sự Tố tụng của VN cũng quy định việc bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo. (Điều 12 và điều 36). Tuy nhiên, trên thực tế việc thực hiện quyền tự biện hộ hoặc nhờ luật sư biện hộ thường xuyên bị vi phạm nặng nề.
Cách đây mấy năm, chính ông Bộ trưởng Tư pháp VN Hà Hùng Cường trong một báo cáo với Quốc Hội đã cho biết chỉ có chừng 20% vụ án là có luật sư. Trong năm 2012, Bộ Tư pháp VN đưa ra kế hoạch phát triển nghề luật sư đến năm 2020, với chỉ tiêu 50% vụ án hình sự tòa án xét xử có luật sư tham gia.[4] Nền tư pháp VN què quặt không những ở số lượng luật sư ít ỏi, trình độ thấp, mà hơn thế nữa chính ở thái độ của chính quyền đối với giới luật sư. Công an và tòa án luôn cản trở, gây khó dễ cho luật sư trong tiến trình tham gia các vụ án. Muốn bào chữa cho một bị cáo, luật sư phải xin phép tòa án, và hầu như không bao giờ có được giấy phép đúng thời hạn luật định. Và dù có giấy chứng nhận bào chữa, luật sư vẫn phải xin phép của cơ quan điều tra. Luật sư phải nhờ vả các cơ quan điều tra để được gặp thân chủ trong những thời khắc vội vàng. Trước tòa án, hội đồng xét xử ít khi để ý đến lời biện hộ của luật sư; trái lại luật sư thường không dám phản bác công tố viên. Nhiệm vụ của luật sư trong hầu hết các vụ án chỉ là xin khoan hồng cho thân chủ.[5] Một vị phó viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc đã khuyên gia đình bị cáo rằng, “Mời luật sư, tội sẽ nặng thêm”[6] Luật sư Hà Huy Sơn, người biện hộ cho blogger Điếu Cày Nguyễn Văn Hải đã nói với phóng viên đài VOA, “Ở nhà nước VN chúng tôi, vai trò luật sư rất bị hạn chế. Nhiều khi cơ quan tố tụng cũng không thực hiện đúng quy định của luật tố tụng hình sự do chính họ ban hành. Chúng tôi cũng đấu tranh nhưng nhiều khi cũng không được giải đáp.”[7] Chủ nhiệm Đoàn luật sư Hà Nội cũng thú nhận, “trong nhiều phiên tòa, sự hiện diện của luật sư chỉ mang tính hình thức, một thứ “trang điểm thêm đẹp” trong quá trình xét xử.[8]
Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam
[1] Quê Mẹ, “UN Working Group on Arbitrary Detention pronounced detention of Vietnamese pro-democracy activists a violation of international law,” http://www.queme.net/eng/news_detail.php?numb=1942 (Truy cập 12-2-2013)
[2] Freedom Now, “UN Finds Continued Detention of Vietnamese Labor Activists Arbitrary Under International Law,”http://www.freedom-now.org/news/un-finds-continued-detention-of-vietnamese-labor-activists-arbitrary-under-international-law/ (Truy cập 2-3-2013)
[3] Stanford Law School, “Stanford Law School’s Allen Weiner Files Petition with the United Nations Working Group on Arbitrary Detention on Behalf of Seventeen Vietnamese Social and Political Activists,”http://blogs.law.stanford.edu/newsfeed/2012/07/25/stanford-law-schools-allen-weiner-files-petition-with-the-united-nations-working-group-on-arbitrary-detention-on-behalf-of-seventeen-vietnamese-social-and-political-activists/ (Truy cập 21-11- 2012)
[4] Tin Tức Pháp Luật, “Đề xuất phân hạng trình độ luật sư,” http://thuvienphapluat.vn/tintuc/vn/thoi-su-phap-luat/thoi-su/3265/de-xuat-phan-hang-trinh-do-luat-su (Truy cập 22-11-2012)
[5] An Ninh Thủ Đô, “Luật sư chỉ định, có cho đủ… thủ tục,” http://www.anninhthudo.vn/Ky-su-phap-dinh/Luat-su-chi-dinh-co-cho-du-thu-tuc/487759.antd (Truy cập 1-3-2013)
[6] Tạp chí Pháp Luật, ““Mời luật sư, tội sẽ nặng thêm”?!” http://phapluattp.vn/2012062911375624p0c1063/moi-luat-su-toi-se-nang-them.htm (Truy cập 12-12-2012)
[7] VOA, “Blogger Điếu Cày tố cáo các vi phạm trong vụ án của mình,” http://www.voatiengviet.com/content/blogger-dieu-cay-to-cao-nhung-vi-pham-trong-vu-an-cua-minh/1598940.html (Truy cập 7-2-2013)
[8] Công ty luật Dragon, “Vai trò của luật sư trong phiên tòa rất mờ nhạt,” http://ngheluatsu.vn/modules.php?name=News&op=viewst&sid=141 (Truy cập 12-12-2012)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét