Liên tiếp gần 10 ca tử vong mẹ con do
tai biến sản khoa chỉ trong một tháng vừa qua. Đáng chú ý trước khi vào viện, các
cặp mẹ con đáng thương này đều có một thai kỳ mạnh khỏe.
Đã có ba trong số kết luận
nguyên nhân tử vong ( tại Sàigòn, Hưng Yên và Đồng Nai ) là do thuyên tắc ối, một
tai biến khó cứu ngay cả ở nước ngoài. Nhưng lật lại hồ sơ các ca tai biến sản
khoa thời gian qua để thấy không hoàn toàn do vô tình.
Những cái kết đau lòng
Trong báo cáo
ngày 3.5.2012 gửi Bộ Y Tế về trường hợp tử vong mẹ con sản phụ N.T.M.H. ( 39
tuổi ) vào Bệnh viện Đa khoa Quảng Ngãi hôm 21 tháng 4, cho thấy thời điểm vào
viện ngoài tình trạng ra máu âm đạo, sức khỏe sản phụ H. hoàn toàn bình thường.
Chẩn đoán lúc vào viện là thai 36 tuần dọa đẻ non, theo dõi tiền sản giật/vết
mổ cũ đã 5 năm.
Nhập viện một ngày, sản phụ H. vẫn
tỉnh táo. Nhưng khoảng bốn giờ sau đó, đến 0g35 ngày 23 tháng 4, bệnh nhân đau
đầu, chóng mặt, huyết áp, mạch tăng vọt, tiền sản giật nặng. Đến 5g ngày 23
tháng 4, mạch, huyết áp tiếp tục tăng cao. Đến 5g30 huyết áp tiếp tục ở mức cao,
tim thai khó nghe, vết mổ ấn tức, phiên trực thống nhất chẩn đoán theo dõi nứt
vết mổ cũ, tiền sản giật đe dọa sản giật. Sản phụ được chuyển mổ 20 phút sau đó,
kết quả mổ ra bé gái cân nặng 1.700 gam, thở thoi thóp và chết sau năm phút hồi
sức, mẹ bé được chẩn đoán vỡ tử cung dọc theo vết mổ cũ, vỡ bàng quang, rách cổ
tử cung, rách âm đạo, tiền sản giật nặng và đã tử vong hôm 30 tháng 4.
Nhìn bức ảnh anh B.A.C., chồng sản
phụ N.T.T.T. ( ở huyện Thống Nhất, Đồng Nai ) bế cậu con trai còn đỏ hỏn đã mồ
côi mẹ khó ai cầm được nước mắt. Trước đó hôm 2 tháng 5, sản phụ T. sinh con
trai ở Bệnh Viện Caosu Đồng Nai và tử vong sau đó do băng huyết, mất nhiều máu
kéo dài và không phục hồi. Theo kết luận của hội đồng chuyên môn Sở Y Tế Đồng
Nai, trong khi sinh sản phụ gặp biến chứng gây mất máu, nếu được xử trí kịp
thời sẽ cầm được máu, tránh được tử vong, nhưng tai biến xảy ra, người nhà bệnh
nhân mới được yêu cầu chạy đi... mua máu cách đó vài kilômét !
Đầu tháng 5 năm 2012, trong lần siêu
âm gần nhất trước lúc sinh, chị N.T.H. ( 25 tuổi, Hà Nội ) nhận được kết quả
tiên lượng từ bệnh viện chuyên khoa sản ở Hà Nội: con chị sẽ nặng 4kg. Với vóc
người vừa phải, gia đình đinh ninh chị sẽ phải chờ mổ đẻ. Song bác sĩ lại chỉ
định đẻ thường. Quá trình chuyển dạ bắt đầu gặp khó khăn khi đầu em bé quá to
có thể không lọt vừa khung chậu của người mẹ. Đến khi cố đưa em bé ra ngoài, vai
bé sơ sinh nặng cân cố choài ra nhưng mắc kẹt rồi... bị gãy. Kết quả sau sinh
cho thấy em bé cân nặng thực lên đến 4,8kg, bệnh án bác sĩ ghi “gãy vì vai to”.
Chủ yếu diễn ra ban
đêm
Theo thống kê
của Vụ Bảo vệ sức khỏe bà mẹ trẻ em ( Bộ Y Tế ), tỉ lệ tử vong mẹ/100.000 trẻ
đẻ sống ở Việt Nam đang ở mức 69 ca/100.000 trẻ đẻ sống. So với năm 2002, tỉ lệ
này đã giảm mạnh ( năm 2002 lên đến 165 ca tử vong mẹ/100.000 trẻ đẻ sống ).
Nhưng Việt Nam
Đánh giá của nhiều chuyên gia thì do
địa hình hiểm trở, y tế cơ sở thiếu thốn, tập quán người vùng cao còn lạc hậu, bà
con muốn sinh con ngoài rừng, sinh tại nhà đã khiến tỉ lệ tai biến sản khoa
nhiều vùng ở mức cao.
Bà Lưu Thị Hồng, phó vụ trưởng Vụ
Bảo Vệ Sức Khỏe Bà Mẹ Trẻ Em ( Bộ Y Tế ), cho hay từ năm 2009 đến nay ngân sách
chi cho chín nội dung, trong đó nội dung làm mẹ an toàn và chăm sóc sinh sản
chỉ vỏn vẹn vài trăm triệu đồng/địa phương/năm. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng
sự bất hợp lý, thậm chí lạc hậu trong bố trí nhân lực, phân công ca kíp của
ngành y tế Việt Nam, sự yếu kém của y tế cơ sở mới là yếu tố chính dẫn đến tai
biến y tế, nhất là tai biến sản khoa nhiều đến như vậy.
Khảo sát năm 2011 của Bộ Y Tế tại 30
bệnh viện trực thuộc ( trong đó có 27 bệnh viện hạng đặc biệt và hạng 1 ) cho
thấy 93% bệnh viện được khảo sát tổ chức trực 24/24 giờ, phân bổ nhân lực chủ
yếu vào ban ngày. Thời điểm này trung bình một điều dưỡng phải chăm sóc trực
tiếp 6, 5 người bệnh, nhưng điều dưỡng làm đêm phải chăm sóc 23 người bệnh.
“Việc phân bổ như trên cho thấy tỉ
lệ người bệnh/1 điều dưỡng quá cao, dẫn đến quá tải công việc đặc biệt tại các
khoa cấp cứu, khoa ung bướu, chăm sóc ban đêm, không an toàn cho cả người bệnh
và nhân viên y tế”, báo cáo này cho hay. Và có lẽ trùng hợp với nhận xét này, hầu
hết các ca tai biến sản khoa xảy ra trong một tháng qua chủ yếu diễn ra vào ban
đêm.
“Từ nay đến cuối năm
không chết mấy nữa đâu” !
Câu trả lời vô tiền khoáng hậu trên
là từ một quan chức của Vụ Sức Khỏe Bà Mẹ Trẻ Em, Bộ Y Tế, khi được hỏi về lý
do dồn dập xuất hiện tai biến sản khoa thời gian qua. Theo quan chức này, các
ca tử vong thời gian qua phải nhận xét từ sai sót của cả hai phía: bệnh viện và
sản phụ.
“Có biết các sản phụ tử vong đều
sinh con thứ ba, hai con đầu đều là gái, cố đẻ con thứ ba không ? Phía sản phụ
cũng có lỗi, nhưng tế nhị chúng tôi không muốn nói. Lỗi từ phía bệnh viện cũng
có nhưng là những lỗi nhỏ. Đừng có hỏi nguyên nhân tại đâu, từ ai, quan điểm đó
là không xây dựng”, quan chức này thản nhiên cho hay.
Vẫn theo khảo sát tại 30 bệnh viện
của Bộ Y Tế, đang có nhiều sai sót về chuyên môn được cho là chuyện bình thường
tại bệnh viện. Trong đó có việc người nhà bệnh nhân đang được “nhường” việc
chăm sóc cho bệnh nhân, kể cả những việc chuyên môn như thay chai truyền dịch, bóp
bóng, cho ăn qua ống thông, trong khi những bất cẩn do thiếu chuyên môn đều có
thể dẫn đến tai nạn cho bệnh nhân.
Trở lại các báo cáo tử vong mẹ – con
trong một tháng gần đây, điều dễ nhận thấy nhất là không có phần giải trình
trách nhiệm. Người ta chỉ thấy một báo cáo “đẹp”: bệnh viện đã làm hết trách
nhiệm và bệnh nhân tử vong là ngoài mong muốn. Những điều người ta muốn được
thấy, như có hay không chậm trễ trong chẩn đoán và xử trí, trách nhiệm thuộc về
khâu nào, ca kíp nào, lý do tại sao... lại hoàn toàn thiếu vắng.
Rất khó xác định được trách nhiệm
trong các tai biến y khoa nói chung và sản khoa nói riêng, ngoại trừ có một hội
đồng chuyên môn độc lập, đủ mạnh và đủ chuyên môn để đánh giá, nhưng thật khó
để có một hội đồng như thế !
Luật khám chữa bệnh có hiệu lực thực
hiện từ năm 2011 đã quy định bệnh viện mua bảo hiểm nghề nghiệp cho thầy thuốc,
tiến tới có những hội đồng độc lập từ bên thứ ba xác định trách nhiệm của các
bên, nhưng đến giờ vẫn chưa có bệnh viện nào triển khai. Lý do được nói đến vẫn
là tiền. Nhưng an toàn và trách nhiệm với người bệnh thì chưa thấy đề cập.
Theo LAN ANH – NGỌC HÀ, báo Tuổi Trẻ
0 nhận xét:
Đăng nhận xét