LTCGVN (09.01.2014)
Thánh Gia là gia đình đầu tiên, và
là nơi “hội tụ” đầu tiên. Cuộc hội họp gia đình quan trọng là lúc đọc kinh
chung, vì Chúa Giêsu đã xác định rạch ròi: “Ở
đâu có hai ba người họp lại nhân danh Thầy thì có Thầy ở đấy, giữa họ” (Mt
18:20; x. GLHTCG 1655-1658. 2204-2205. 2664-2679; LG 11 / AA 11 / GE 3 / EN 71 /
FC 55. 59. 61. 62). Cầu nguyện là một nhu-cầu-tâm-linh-có-thật, riêng và
chung, rất cần thiết, vì chính Chúa Giêsu vẫn thường xuyên cầu nguyện và dạy
cầu nguyện, cụ thể là Kinh Lạy Cha (Mt 6:9-13; Lc 11:2-4). Quy tụ là chứng tỏ
đoàn kết và yêu thương. Đọc kinh chung gia đình là một cách chứng tỏ yêu
thương.
Xin được “tản mạn” một chút: Thuở nhỏ, mỗi tối tôi đều “bị”
cha mẹ bắt phải lần Chuỗi Mân Côi chung cả nhà, dù muốn làm gì hoặc đi chơi đâu
thì trước tiên vẫn phải đọc kinh chung. Dù nhỏ, nhưng sáng nào cũng phải đi lễ
sớm từ 4 giờ, ngày nào cha xứ đi vắng, không có lễ, thì cũng phải thức dậy đọc
kinh sáng cả nhà, và cũng lần Chuỗi Mân Côi. Đó là “nghiêm luật”, không ai có
quyền ý kiến gì!
Ngoài “nghiêm luật” gia đình, tôi còn còn phải giữ thêm
“luật” khác: Giúp lễ. Khi nào đến phiên giúp lễ (nay gọi “sang” hơn là lễ
sinh), tôi còn kiêm đọc sách thánh. Dù chỉ mới 10 tuổi, tôi chưa hiểu gì sâu
sắc, nhưng “nghiêm luật” đó đã giúp tôi “lớn lên” trong đức tin Công giáo.
Theo “thói quen tốt lành”, dù có thể lúc đó tôi chỉ làm
theo sự “bắt buộc”, tôi tiếp tục hoạt động ca đoàn với tư cách ca trưởng. Tập
hát thời đó không tập ít như ngày nay, vì mỗi tuần thường tập hát 3-5 ngày.
Ngoài ra tôi còn kiêm luôn việc ghi đáp ca lên bảng cho cộng đoàn cùng đọc.
Nhiệm vụ đó chẳng ai bắt buộc, mà chỉ là tôi tự “chuốc” vào thân mà thôi. Nhưng
cái mệt vì nhiệm-vụ-bao-đồng ấy lại trở thành gánh-nặng-thú-vị. Có lẽ người ta
cho tôi là “kẻ điên khùng”, mà nghĩ lại tôi tự thấy có lẽ là tôi điên thật! Và
đến nay, tôi vẫn đang điên… Làm toàn những chuyện “vô lương”. Chắc là tôi ngu
thật: Ngu kinh niên, điên đột xuất, u uất
đêm ngày, đọa đày suốt kiếp!
Tuy nhiên, tôi phải “thú nhận” rằng tôi thực sự tạ ơn Chúa
đã cho tôi lớn lên trong môi trường Công giáo như vậy, để tôi có thể hít thở
không khí của Tin Mừng, không khí của Đức Kitô và Đức Mẹ. Tôi viết những điều
này là có ý chia sẻ chứ không có ý gì khác, thực ra tôi chỉ là một
con-số-KHÔNG-to-lớn mà thôi: “Nếu phải tự
hào, tôi sẽ tự hào về những yếu đuối
của tôi” (2 Cr 11:30).
Thiết tưởng, “đọc kinh chung” là một thói quen tốt lành và
hữu ích, như Chúa Giêsu đã nói: “Ở đâu có
hai ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đấy, ở giữa họ” (Mt 18:20).
Các gia đình nên duy trì thói quen tốt lành này, không đọc nhiều kinh và thời
gian dài như ngày xưa thì ít ra cũng là 15 phút.
Yêu thương là luật Chúa
truyền. Yêu thương để dễ hoàn thiện. Không tuân giữ các điều răn của Chúa có
thể làm cho gia đình mất ân sủng. Thiên Chúa không chỉ trở nên như chúng ta, mà
Ngài còn sinh ra làm Con trong một gia đình có cha mẹ: Đức Maria và Đức Giuse. Gia
đình phải là nơi thánh để con cái lớn khôn và chuẩn bị vào đời.
Điều răn
thứ tư Chúa dạy: “Ngươi hãy thờ cha kính
mẹ để được sống lâu trên đất mà Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, ban cho ngươi” (Xh 20:12). Đó là điều răn duy
nhất có kèm theo lời hứa. Giá trị của điều răn đó trở nên hiển nhiên với chúng
ta vì rồi chúng ta cũng sẽ trở thành cha mẹ, ông bà. Nhưng chúng ta thường
đánh giá điều đó quá thấp khi chúng ta còn là con.
Tục ngữ nói: “Đi một ngày đàng học một sàng khôn”. Quả
đúng như vậy. Những đứa con luôn cần có sự bắt đầu lại, thế nên có sự ân hận và
sự tha thứ, kể cả cách đền bù – nếu cha mẹ còn sống, và đó là điều chúng ta có
thể làm ngay từ bây giờ.
Sau khi được cha mẹ tìm
thấy trong Đền thờ, “Chúa Giêsu trở về và vâng phục cha mẹ” (Lc 2:51). Thiên
Chúa đã khiêm nhường vâng lời hai thụ tạo do chính Ngài tạo nên. Tuy họ là
thụ tạo, nhưng đó là cha mẹ của Ngài, thế nên Ngài vâng lời cha mẹ để làm gương
cho chúng ta.
Điều răn thứ tư đặt mệnh
lệnh vào gia đình nhưng cũng đặt trách nhiệm lên đôi vai những người làm cha mẹ.
Con cái phải vâng lời cha mẹ vì cha
mẹ thay mặt Thiên Chúa giáo dục con cái. Đó là trách nhiệm
phải hoàn tất. Cha mẹ không là Thiên Chúa, nhưng cha mẹ phải phản ánh tình
yêu Thiên Chúa trong đời sống gia đình.
Theo Giáo lý Công giáo (số
2197), điều răn thứ tư truyền phải bác ái. Thiên Chúa muốn con cái phải kính
trọng cha mẹ vì cha mẹ sinh dưỡng, thể hiện Thiên Chúa, và được Thiên Chúa trao
quyền.
Đó không chỉ là trách
nhiệm của cha mẹ đối với Thiên Chúa mà chúng ta còn phải làm điều ngược lại: “Kính trọng những người mà Thiên Chúa trao
quyền vì mục đích tốt của chúng ta”. Dù đã khôn lớn, chúng ta vẫn phải kính
trọng cha mẹ, dù chúng ta không còn ở chung với cha mẹ nhưng chúng ta vẫn phải
vâng lời cha mẹ.
Cũng vậy, không phải cha
mẹ nào cũng đạo đức hoặc làm gương sáng. Nhưng vì trách nhiệm làm cha mẹ, chúng
ta phải nêu gương cho con cái, và đôi khi con cái phải nêu gương cho cha mẹ. Cũng
có thể có sự đối kháng, nhất là trong những việc đạo đức. Ông bà thúc giục cha
mẹ và con cháu đi nhà thờ, nhưng đôi khi bị phản đối, thậm chí còn bị ghét bỏ
vì các giá trị đạo đức. Nhưng chúng ta vẫn phải tôn trọng cha mẹ, dù chúng
ta không đồng ý với cha mẹ. Chúng ta phải cầu nguyện và yêu thương cha mẹ, phải
thể hiện lòng tôn trọng ngay cả khi có sự bất hòa.
Kính trọng những người được
Thiên Chúa trao quyền nghĩa là chúng ta phải vâng lệnh của Thiên Chúa trong
cuộc đời chúng ta. Con cái không vâng lời cha mẹ là không kính trọng cha mẹ, đồng
nghĩa không tôn kính hoặc vâng lời Thiên Chúa.
Điều răn thứ tư là điều
răn tích cực. Chúng ta không được bảo làm điều gì đó, nhưng chúng ta được
trao trách nhiệm là phải hoàn tất điều răn đó. Điều răn thứ tư còn liên quan
đời sống, hôn nhân, lời nói, và những điều tốt lành trên thế gian. Mệnh lệnh
này liên quan trực tiếp tới Thiên Chúa qua 3 điều răn đầu tiên (điều răn 1, 2
và 3) – tôn kính Thiên Chúa trên hết mọi thứ, yêu mến Ngài hết lòng hết sức,
không được kêu Danh Ngài vô cớ, và giữ ngày thánh (Chúa nhật). Sau đó là đối
với quyền của cha mẹ trước khi tiến hành các điều răn còn lại mà chúng ta gặp hằng
ngày.
Theo Giáo lý Công giáo: “Điều răn thứ tư được truyền cho con cái
trong mối quan hệ với cha mẹ, vì mối quan hệ này phổ biến nhất. Điều răn này
quan tâm hệ lụy thân thuộc giữa các thành viên trong gia đình và dòng tộc. Điều
răn đòi hỏi lòng kính trọng, yêu thương, và biết ơn tổ tiên và những người lớn
tuổi. Cuối cùng, điều răn này còn đề cập trách nhiệm của học sinh đối với thầy
cô giáo, nhân viên đối với chủ nhân, người dưới đối với người trên, công dân
đối với tổ quốc và những người lãnh đạo đất nước”.
Giáo lý Công giáo (số 2199)
nói: “Điều răn này bao gồm nhiệm vụ của cha
mẹ, người hướng dẫn, người dạy dỗ, người lãnh đạo, quan tòa, người lãnh đạo, người
có quyền trên người khác hoặc cộng đồng”.
Vì thế, con cái phải tôn
kính cha mẹ cả khi các ngài đã khuất bóng. Điều đó khiến chúng ta cảm thấy
mình vẫn là con cái, luôn cần vâng lời. Đó là điều tốt lành: “Thầy bảo thật anh em: nếu anh em không trở
lại mà nên như trẻ nhỏ, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời” (Mt 18:3).
Đọc kinh chung gia đình là một dạng cầu nguyện chung. Ẩm
thực, ngủ nghỉ và không khí trong lành cần thiết cho sự phát triển thể lý của
con cái, còn cầu nguyện là “thực phẩm dinh dưỡng” cho sự sống tâm linh. Thật
vậy, cầu nguyện cần thiết cho sự phát triển
của linh hồn lành mạnh.
Có nhiều cách để nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện của con cái.
Đây là vài gợi ý:
1. Nói tích cực về Chúa. Cha/mẹ có thể hỏi con cái: “Con có biết Chúa Giêsu cũng có cha mẹ như
con?”. Hầu hết trẻ em dễ hiểu nhất về Chúa Giêsu so với khái niệm về Thiên
Chúa.
2. Khởi đầu đơn giản. Đừng cố gắng đọc hết cả Chuỗi Mân
Côi chung với trẻ hoặc bắt chúng chầu Thánh Thể cả giờ. Tùy theo độ tuổi và hãy
cầu nguyện đơn giản. Dần dần chúng sẽ quen, từ một kinh Kính Mừng tới một chục
kinh Mân Côi mỗi tối. Vô tri bất mộ. Chưa quen biết nên không thể bắt chúng như
người lớn.
3. Sử dụng ngũ quan. Người Công giáo dùng các “đồ nhà
đạo” – nến, nước phép, hình ảnh Chúa hoặc Đức Mẹ hoặc các thánh, và thánh ca. Phương
pháp thực hành rất quan trọng, tức là cầu nguyện theo “mùa”. Ví dụ: Mỗi tối, cả
nhà có thể thắp nến rồi cùng hát hoặc nghe một bài thánh ca theo mùa phụng vụ –
ví dụ, bài “Đêm Thánh Vô Cùng” cho mùa Vọng, bài “Con Nay Trở Về” cho mùa
Chay,... Việc đơn giản nhưng có thể hiệu quả lớn.
4. Tạo thói quen cầu nguyện. Giờ ăn và giờ đi ngủ là thời điểm
tốt nhất để gia đình cùng cầu nguyện với nhau. Khi ăn, nên đọc Kinh lạy Cha
hoặc một lời nguyện ngắn. Cầu nguyện trước khi đi ngủ (và khi thức dậy) là việc
nhắc nhở con cái nhớ tới Chúa và những người đau khổ, sẽ tạo thói quen tốt khi
chúng trưởng thành.
5. Cứ để con trẻ ngọ nguậy. Trẻ em luôn hiếu động. Đừng vội
trách con cái không nghiêm trang khi cầu nguyện, chỉ cần nhắc nhở nhỏ nhẹ để
chúng học tập dần. Cứ để chúng ngọ nguậy, thậm chí chúng có thể nằm xuống và
cầu nguyện, chúng sẽ khó chịu khi phải quỳ gối hoặc ngồi nghiêm trang khi cầu
nguyện – nhất là khi chúng còn tuổi nhi đồng. Có thể Chúa lại vui khi thấy
chúng như vậy đấy!
6. Tận dụng thời gian. Cha mẹ nên khuyến khích con cái
cầu nguyện bất kỳ lúc nào trong ngày. Cầu nguyện chỉ cần ngắn gọn, không cần
“lải nhải dài lời”. Khi nghe thấy tiếng còi xe cứu thương, nghe tin một người
vừa qua đời hoặc bị tai ương, hãy thành tâm cầu nguyện cho họ. Làm như vậy để trẻ
nhận biết rằng Chúa Giêsu ở với chúng cả khi cha mẹ vắng mặt. Đi đường thấy cờ
tang hoặc tai nạn, khi nghe đài hoặc xem ti-vi thấy những chuyện thương tâm, hãy
thầm thĩ cầu nguyện cho họ.
7. Tập sống tĩnh lặng. Cuộc sống cần có những lúc im lặng
và cô tịch để khả dĩ phát triển tâm linh. Điều này không dễ trong cuộc sống vội
vã, ồn ào và cấp tốc như ngày nay. Nhưng cố gắng thì sẽ làm được, vì người ta
có thể sống cô tịch ngay giữa những hoạt động xô bồ thường nhật. Hãy lưu ý: Cũng như các thánh tông đồ thấy Chúa Giêsu
cầu nguyện, chúng ta hãy noi gương Ngài. Hãy cầu nguyện thật lòng chứ đừng cầu
nguyện để được chú ý. Khi con cái thấy cha mẹ đi lễ, đọc Kinh thánh, hoặc
xin Chúa tha thứ, tự nhiên chúng cũng sẽ bị thu hút và thích cầu nguyện riêng:
Lời nói lung lay, gương bày lôi kéo.
Xin thử
áp dụng “quy luật” Bàn-Tay-Cầu-Nguyện đơn giản này:
1. Ngón cái. Hãy cầu xin những điều gần
gũi nhất và dễ nhớ nhất: Cầu nguyện cho những người thân yêu.
2. Ngón trỏ. Hãy cầu nguyện cho những
người dạy dỗ mình, hướng dẫn mình, và chữa lành mình (cả thể lý và tinh thần). Đó
là các thầy cô giáo, các giáo lý viên, các bác sĩ, các ca trưởng, các huynh
trưởng, các vị hướng dẫn tinh thần,… Họ cần sự hỗ trợ và khôn ngoan để “chỉ”
cho người khác đi đúng hướng.
3. Ngón giữa. Hãy cầu nguyện cho các nhà
lãnh đạo: tổng thống, giám đốc, nhà quản lý,… Những người này hình thành quốc
gia và hướng dẫn nhân dân. Họ rất cần được Chúa hướng dẫn.
4. Ngón đeo nhẫn. Rất lạ vì đây là ngón
yếu nhất. Giáo viên dương cầm luôn kiểm tra cách đánh đàn của ngón này. Hãy cầu
nguyện cho những người yếu đuối, khốn khó, đau khổ, bệnh tật,... Họ rất cần
chúng ta cầu nguyện.
5. Ngón út. Chúa Giêsu nói: “Những kẻ đứng chót sẽ được lên hàng đầu,
còn những kẻ đứng đầu sẽ phải xuống hàng chót” (Mt 20:16). Hãy cầu nguyện
cho chính mình, sau khi đã cầu nguyện cho người khác, lời cầu dành cho mình sẽ
hiệu lực hơn.
Cầu nguyện là yêu thương, cầu nguyện
là “nhiệm vụ ngọt ngào” lắm, người ơi!
Sự đoàn tụ của gia đình trở thành
quan trọng hơn mỗi khi Xuân về, Tết đến. Gia đình là mối dây thiêng liêng nối
kết mọi thành viên gia đình. Vì thế, đến ngày Tết, người ta chộn rộn mong chờ
đến lúc được về quê ăn Tết, nhất là khi ông bà và cha mẹ còn sống. Khi gia đình
đoàn tụ, niềm vui tăng gấp bội, hạnh phúc tràn ngập, bữa ăn ngày Tết dù có đạm
bạc thì cũng vẫn ngon hơn bội phần, đặc biệt là thể hiện tình yêu thương liên
đới của Thiên Chúa Ba Ngôi và Thánh Gia.
Xuân về, muôn hoa rực rỡ, đặc biệt
nhất là sắc Mai vàng. Vui Xuân gian trần, nhưng đừng quên hướng về Thiên Quốc,
nơi có Mùa Xuân Bất Diệt, và là nơi đoàn tụ của Đại Gia Đình với Thiên Chúa, đồng
thời quyết tâm sống theo hai cặp câu đối này:
1. Chiều Ba Mươi, lúc sẵn sàng tống cựu, quyết tâm chừa tội lỗi, xin
Chúa ban ơn tha thứ.
Sáng Mồng Một, khi háo hức nghinh tân, thề hứa sống nhân lành, cầu Ngài
ghé mắt xót thương.
2. RẮN bò đi, từ bỏ quỷ ma, giũ bỏ mọi tội lỗi xấu xa.
NGỰA phi tới, tập tành nhân đức, đón chào muôn hồng ân thánh đức.
Có một điều đặc biệt cho năm nay,
năm Giáp Ngọ, định hướng Phụng vụ của Giáo hội tại Việt Nam cho năm 2014 là năm
Phúc Âm hóa đời sống gia đình.
Xin cho Giáp Ngọ tân
niên
Mỗi người là một con chiên tốt lành
TRẦM THIÊN THU
Đón Xuân Giáp Ngọ – 2014
0 nhận xét:
Đăng nhận xét